مطالعات و تحقیقات چینه و دیرینه شناسی

میکروفسیل فرامینیفرا (جنسNummulites sp. )

مقدمه ای بر دیرینه شناسی:
به آثار موجودات ( گیاهان، جانوران و آغازیان) که از زمانهای گذشته (چند میلیون سال) سنگواره یا فسیل (Fossil) گفته می شود. از خصوصیات مهم موجودات برای فسیل شدن داشتن قسمتهای مقاوم در مقابل تجزیه شدن و دفن در رسوبات است. فسیلهایی که دارای پخش جغرافیایی زیاد و بازه زمانی محدود باشند فسیل راهنما(Index Fossil) گفته می شود. سن فسیلهای مورد مطالعه 560میلیون سال پیش تا 1میلیون سال اخیر می باشد.
علم دیرینه شناسی (Paleontology) بخشی از علم زمین شناسی می باشد که مطالعه و شناسایی فسیلها را چه در مقیاس ماکروسکوپی و چه میکروسکوپی بر عهده دارد. از علم دیرینه شناسی در اکتشاف نفت و گاز برای نوشتن پیش بینی حفاری چاه، تشخیص سن نسبی سنگ مخزن، تعیین سنگ پوشش، شناسایی گسل ، تعیین ضخامت سازند حاوی هیدروکربور استفاده می شود.

شرح وظایف اداره فسیل شناسی:
اداره فسیل شناسی بخشی از اداره کل مطالعات و تحقیقات زمین شناسی و ژئوشیمی می باشد. در اداره فسیل شناسی مدیریت اکتشاف بر روی راسته روزن بران (Order Foraminifera) – جلبکها (Algae) -پالینومورفها( Palynomorph)(آثار گرده و هاگ گیاهان گذشته، آکریتارکها و کیتنوزوآها، اسکلوکودونتها) و نانو فسیلها (Nanofossil) مطالعات میکروسکوپی صورت می گیرد.
فعالیتهای اداره فسیل شناسی به چهار بخش اصلی مطالعه نمونه های صحرایی و تهیه نمودار پخش آنها – مطالعه خرده های حفاری چاهها و تهیه پالئولاگ چاه – تهیه نمودارهای تطابقی – آرشیو کردن نمونه های سنگها ، خرده ها (Cutting) و مغزه های حفاری(Core) – انتشارات می باشد که در ذیل به شرح هر کدام می پردازیم:

1 – مطالعه نمونه های صحرایی و تهیه نمودار پخش (Range Chart ):
جهت اکتشاف نفت و گاز نمونه هایی که در مطالعات زمین شناسی صحرایی تحت عنوان برشهای چینه شناسی برداشت می گردد به این اداره ارسال گردیده و از همه نمونه ها مقاطع میکروسکوپی جهت مطالعه فسیل شناسی تهیه می گردد. کارشناسان این اداره که همگی دانش آموخته رشته فسیل شناسی می باشند میکروفسیلهای موجود که مهمترین آنها فرامینیفرها می باشندرا در مقاطع میکروسکوپی شناسایی و با استفاده از آنها سن نسبی سنگها – بیوزون و سازندی که این سنگها به آن متعلق هستند را مشخص می کنند. بر اساس این میکروفسیلها نمودار پخش (Range Chart ) آنها تهیه می گردد. نمودار پخش بازه زمانی فسیلها موجود در سنگها و فراوانی انها را نشان می دهند همچنین از این میکرو فسیلها توسط دوربین های دیجیتال میکروسکوپی عکس تهیه می گردد و پس از آن گزارشی بر اساس مطالعات انجام گرفته شده به همراه مجموعه عکسهای میکروفسیلها نوشته می گردد.

2 – مطالعه خرده های حفاری چاهها و تهیه پالئولاگ ( Paleolog ):
هنگام حفاری چاههای اکتشافی سنگهای حفاری شده ی لایه های زمین که بصورت خرد شده هستند توسط گل حفاری به سطح زمین می رسد. در اصطلاح زمین شناسی به این سنگهای خرد شده خرده های حفاری یا کنده های حفاری و به اصطلاح انگلیسی (Cutting sample یا Ditch sample ) گفته می شود. ازاین خرده های حفاری توسط تکنسین اسلاید ساز سر چاه مقطع نازک میکروسکوپی تهیه می گردد که هر چه سریعتر توسط زمین شناس سر چاه جهت تعیین سن و سازند مطالعه گردد. این مقاطع و کلیه خرده های حفاری به تهران منتقل شده و از کلیه خرده های حفاری مقاطع میکر و سکوپی تهیه می گردد و توسط کارشناسان این اداره مطالعه و با استفاده از میکرو فسیلها سن نسبی – بیوزون و سازند لایه های حفاری شده و راس سازند ها مشخص می گردد. ما حصل این مطالعه تهیه پالئو لاگ چاه با مقیاس 1000: 1 است. یک پالئو لاگ نشانگر سنگ شناسی – میکرو فسیل ها- بایوزونها – لاگهای گاما ری و سونیک یک چاه از ابتدای حفاری تا عمق نهایی حفاری یک چاه می باشد. از میکرو فسیلهای موجود در خرده های حفاری نیز عکسهای میکروسکوپی تهیه می گردد و پس از آن گزارشی بر اساس مطالعات انجام گرفته شده به همراه مجموعه عکسهای میکروفسیلها نوشته می گردد.

3- تهیه نمودارهای تطابقی (Correlation Charts ):
پس از تهیه نمودار پخش فراوانی برشها ی چینه شناسی سطح الارضی و یا پالئولاگهای چاهها بر اساس نیاز اکتشاف نفت و گاز چاههای مختلف و یا برش های سطح الارضی مختلف با همدیگر تطابق ( Correlation ) داده می شوندتا ادامه لایه های زمین شناسی در جهت جانبی جغرافیایی تعیین گردد.