مدیریت اکتشاف یکی از مدیریتهای اصلی و عملیاتی شرکت ملی نفت ایران است که فعالیت اکتشافی خود را از بهمن سال 1328 با عنوان “شرکت سهامی اکتشاف نفت ایران” و با سرمایه و نیروی انسانی ایرانی، آغاز کرد. این شرکت در سال 1339، تحت نظارت و سرپرستی سازمان عملیات نفتی، فعالیتهای اکتشاف و تولید در شمال کشور را نیز عهده دار شد.
در سال 1352 مقارن با توسعه فعالیتهای اکتشاف و تولید و گسترش دامنه این فعالیتها در سراسر ایران، مدیریت اکتشاف و تولید در نقش هسته مرکزی کنترل و نظارت بر فعالیتهای اکتشافی و تولیدی فعال گردید.
در سال 1372 در پی تغییر در نمودار جدید شرکت ملی نفت ایران و تفکیک بخش تولید از مدیریت اکتشاف و تولید و الحاق آن به مدیریت مناطق نفت خیز، ساختار جدید مدیریت عملیات اکتشاف ایجاد گردید.
سال 1376 بخش عملیات از مدیریت اکتشاف منتزع گردید و سپس در سال 1377 از بطن مدیریت اکتشاف، شرکت خدمات اکتشاف نفت تشکیل و به ثبت رسید که عمده کارهای شرکت انجام خدمات بالادستی درون مرزی بود. و از آن پس، ساختار مدیریت اکتشاف به شکل امروزی ادامه کار داد.
در حال حاضر، مدیریت اکتشاف، از جنبه ژئوپولتیکی بسیار مهم و حساس است. زیرا بخش بزرگی از خشکی و بستر آبهای ایران در حوضه های خلیج فارس و جنوب بحر خزر حاوی رسوبات آلی دریایی است و فعالیتهای اکتشاف نفت در ایران از گستردگی و اهمیت زیادی برخوردار است.