در گفتگو با رئیس اداره کل زمین‌شناسی مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت بررسی شد: نگاهی به جایگاه زمین‌شناسی در اکتشاف منابع هیدروکربنی

در گفتگو با رئیس اداره کل زمین‌شناسی مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت بررسی شد:

نگاهی به جایگاه زمین‌شناسی در اکتشاف منابع هیدروکربنی

ایرج‌ عبداللهی‌فرد رئیس اداره کل زمین‌شناسی مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران معتقد است: فعالیت‌های زمین‌شناسی و مطالعات زمین‌شناسی جزء لاینفک هرگونه فعالیت های اکتشافی در صنعت نفت است.

ایرج عبدالهی فرد در گفت و گو با خبرنگار روابط عمومی مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران اظهار کرد: خوشحالم که بگویم در سه دهه گذشته در مدیریت اکتشاف شاهد ترقی این مدیریت و مطرح شدن آن به عنوان یکی از مجموعه‌های بسیار پویا و فعال و از دیدگاه علمی نیز یک مجموعه خوب در شرکت ملی نفت ایران بودم و از این بابت شاکرم که توانستم در چنین مجموعه‌ایی و با  همکاران بسیار فرهیخته کار کنم.

عبدالهی فرد درمورد عملکرد اداره کل زمین‌شناسی مدیریت اکتشاف گفت: در اکتشاف منابع هیدروکربنی یا اکتشاف منابع معدنی یا حتی اکتشاف ذخایر آب‌های زیرزمینی، زمین‌شناسی به عنوان یکی از علوم پایه مطرح است؛ بنابراین فعالیت‌های زمین شناسی و مطالعات زمین شناسی جزء لاینفک هرگونه فعالیت‌های اکتشافی در صنایع مربوطه هستند.

وی گفت از اولین کارهای اکتشاف نفت در ایران از حدود 130 سال پیش، به حضور جدی زمین‌شناسان می‌توان اشاره کرد که ضمن بازدید از مناطق مختلف و مطالعات میدانی و با استفاده از رخنمون‌هایی که در منطقه وجود داشت و شواهد سطحی موجود از جمله چشمه‌های نفتی، پتانسیل اکتشافی مناطق مربوطه را در گزارش‌های خود منعکس کردند و این گزارش‌ها منجر به شکل‌گیری صنعت نفت در کشورمان شد. پس می‌توانیم بگوییم که بدون مطالعات زمین‌شناسی عملاً اکتشاف معنایی ندارد و امکان پذیر نیست. زیرا دانش زمین‌شناسی به عنوان یک ابزار مهم و کلیدی در کنار سایر دانش‌ها کمک می‌کند تا بتوانیم اکتشاف را به نحو احسن انجام دهیم.

زمین‌شناسی با تعیین واحد‌های سنگی یک حوضه رسوبی در یک چارچوب زمان زمین شناسی سه عنصر مهم یعنی سنگ مادر، سنگ مخزن و پوش سنگ را مشخص می‌کند. همچنین با توجه به عوارض سطحی و زیرسطحی و با کنار هم قرار گرفتن کلیه شواهد، موقعیت، عمق و نوع تله‌های هیدروکربنی شناسایی و ارزیابی می‌شود. پس در شروع چرخه و فرآیند اکتشافی، زمین‌شناسی نقش کلیدی دارد و این نقش در مراحل میانی و حتی در مراحل پایانی نقش کلیدی خود را حفظ می‌کند.

وی ادامه داد: می‌توانیم بگوییم در حین حفاری یک چاه و بعد از اخذ نتایج از چاه، زمین شناسی همچنان نقش تعیین کننده دارد چرا که باید بر اساس مفاهیمی که وجود دارد و بر اساس داده‌هایی که از چاه اخذ کردیم و در کنار آن داده‌ایی که از ژئوفیزیک و مهندسی نفت گرفتیم با استفاده از نگاره­های پتروفیزیکی، حجم مخزن و گستره مخزن را حساب کنیم و در نهایت مخزن را به عنوان یک میدان اکتشافی به شرکت ملی نفت ایران معرفی کنیم.

این مقام مسئول یادآوری کرد: زمانی که من مسئولیت اداره زمین شناسی را بر عهده گرفتم تلاش کردیم با کمک همکاران در اداره کل زمین‌شناسی و با توجه به رویکرد جدید طرح محور در مدیریت اکتشاف خدمات فنی خود را به نحو احسن در اختیار این طرح‌ها بگذاریم. بنابراین تیم‌های کاری تشکیل شد و غالب همکاران در کنار این طرح‌ها قرار گرفتند تا بتوانند نیازها و خواسته‌های علمی و فنی این طرح‌ها را برآورد کنند. همکاران در پروژه‌های مشترک زیادی حضور فعال داشته‌اند. برای نمونه به اجرای پروژه­های مدل‌سازی حوضه رسوبی، مدل سازی سیستم هیدروکربوری، اکتشاف بر پایه سری تله یا play based exploration می‌توان اشاره کرد. برخی از همکاران نیز این افتخار را داشتند که در راه اندازی و هدایت طرحها نقش کلیدی ایفا نمایند و هم اکنون مدیریت چندین طرح برعهده همین همکاران است. علاوه براین رقومی نمودن و استاندارد سازی نقشه‌های زمین‌شناسی در سرلوحه کار قرارگرفت تا این نقشه‌ها به سهولت در پروژه‌ها مورد استفاده قرار گیرند. از این بابت خوشحالم که اعلام کنم در تلاش هستیم تا یک پایگاه مکانی خوب را برای اطلاعات زمین‌شناسی داشته باشیم؛ ایجاد یک مرکز نقشه یا  map center با حضور نقشه‌های زمین‌شناسی و نقشه‌های دیرینه‌جغرافیایی از برنامه‌های اداره زمین شناسی است و مطمئنم مسئولین آتی اداره زمین شناسی این مسأله را به طور جدی پیگیری خواهند کرد.

وی تصریح کرد: در اداره کل زمین‌شناسی، همکاران در شاخه‌های مختلف تخصص و تجربه پیدا کردند، بنابراین سعی و تلاش بر این خواهد بود که توانمند سازی همکاران در شاخه­های تخصصی علی‌رغم محدودیت‌های موجود به علت نبود همکاری با شرکت‌های نفتی بین‌المللی در سال‌های اخیر ادامه یابد و علاوه‌براین نیاز است نیروهای متخصصی تربیت کنیم که درک عمیق‌تری از سیستم نفتی و فعالیت‌های دیگر اکتشافی داشته باشند. یعنی در واقع بتوانیم تعداد بیشتری اکتشافگر در سال‌های آتی داشته باشیم تا کار خطیر بلوغ‌رسانی اهداف اکتشافی را هدایت کنند. خوشبختانه همکارانی هستند که به این توانمندی رسیده‌اند و موفقیت مدیریت اکتشاف نفت در چند سال گذشته مرهون زحمات این کارشناسان و متخصصین است. ولی هدف این است که  با توجه به گسترش طرح‌ها و پیچیده شدن موضوعات، افراد بیشتری بتوانند به این توانایی دست یابند و  پیچیدگی‌های رودر رو را حل کنند تا به امید خدا بتوانیم در مفاهیم جدید تله‌ها و در مناطقی که کاملا حالت پیشرو دارند موفق بشویم و نفت و گاز کشف کنیم. این مهم مستلزم تعاملات بین‌المللی، برگزاری کارگاهها و دوره‌های متعدد و حضور همکاران در مجامع علمی در سطح دنیا است؛ زیرا تفکر اکتشافی خلاقانه به تدریج و در طی یک کار تیمی مستمر به دست می‌آید.

ایرج عبدالهی فرد در پایان گفت: معتقدم اداره زمین‌شناسی به عنوان یکی از اساسی‌ترین ادارات در مدیریت اکتشاف مطرح است و بنابراین هیچوقت نباید این بخش تضعیف شود چون با تضعیف شدن زمین‌شناسی خود اکتشاف هم بالطبع تضعیف خواهد شد. چراکه این دانش یکی از رکن‌های مهم در امر اکتشاف است و آن را به عنوان یک دارایی مهم شرکت ملی نفت ایران و حتی کشور می‌دانم. اداره زمین‌شناسی افتخار دارد با تکیه بر تجربه بیش از یک قرن برگرفته از اقدامات کارشناسی متخصصان گذشته تجارب خود را به نسل‌های آینده منتقل کند و با این مجموعه، نه تنها در زمینه اکتشاف هیدروکربن بلکه در حل موضوعات و معضلات کشور کمک اساسی ارائه دهد.